Onderzoek naar de maximale speellimieten in Duitsland

Duitsland is een land dat wat de kansspelmarkt in veel opzichten op Nederland lijkt. In de herfst van 2021 werd de markt gelegaliseerd en ook de internetdichtheid, cultuur en rijkdom komen redelijk overeen. Ook praat men in Duitsland, net als in Nederland, over de speellimieten bij kansspelaanbieders om gokverslaving te voorkomen, In Duitsland is er voor gekozen om een maximale speellimiet in te stellen van 1000 Euro per maand. In Nederland mag de speler nu nog zelf zijn limiet bepalen, maar wordt er gesproken over maximale limieten. Daarom is het onderzoek dat in Duitsland is uitgevoerd naar de werking van de maximale speellimieten erg interessant voor de toekomst in Nederland.

In dit artikel:

• Speellimieten in Duitsland lijken nog niet het gewenste effect te hebben
• Op welke manier is het onderzoek uitgevoerd? 
• Belangrijkste conclusies
• Beperkingen binnen het onderzoek
• Interessant voor de Nederlandse markt?

Speellimieten in Duitsland lijken nog niet het gewenste effect te hebben

De stortingslimieten in Duitsland lijken nog niet het gewenste effect te hebben. Dat blijkt uit een onderzoek dat in augustus 2022 in het Journal of Gambling Studies is gepubliceerd.

In het onderzoek uitgevoerd door Michael Auer en Mark D. Griffiths komt naar voren dat de stortingslimieten in Duitsland nog niet het gewenste effect hebben en er eerst meer onderzoek gedaan moet worden naar de omvang van de illegale markt. Dit in tegenstelling tot de resultaten waar men op gehoopt had. In de resultaten is onder andere te zien dat 42% van de ondervraagden na het behalen van zijn of haar limiet naar een andere aanbieder legale of illegale aanbieder gaat om verder te gaan gokken.

Het is voor spelers in Duitsland sinds september 2021 mogelijk om online legaal te gokken. Net zoals Nederland, is Duitsland een van de laatste Europese landen geweest die online kansspelen hebben gelegaliseerd. Ze hebben in ieder geval bij veel andere landen kunnen zien hoe het wel, of juist niet moet. Een van de belangrijkste punten binnen het online gokken is toch wel verantwoord spelen gebleken. Het is belangrijk om het welzijn van spelers in acht te nemen. Door het verantwoord spelen serieus te nemen voorkom je hopelijk zoveel mogelijk gokverslaafden. Verantwoord gokken kan je natuurlijk op verschillende manieren stimuleren of sturen. In Duitsland hebben ze dit onder andere gedaan door een stortingslimiet van 1000 euro per maand in te stellen. Dit houdt in dat je bij alle aanbieders maximaal 1000 euro kunt storten. Hoewel ten tijde van deze studie het nog mogelijk was om bij elke aanbieder 1000 euro te storten.

In de studie is onderzocht hoe mensen denken over de stortingslimieten en dan specifiek gericht op de maandelijkse stortingslimiet van 1000 euro. De studie is uitgevoerd onder spelers die spelen bij Duitse kansspelwebsites. De studie is interessant, omdat Duitsland het eerste land is dat een regeling heeft die een maximum stortingslimiet afdwingt voor alle exploitanten met een vergunning. Deze regeling kan eventueel ook negatieve effecten hebben, doordat spelers misschien weer meer naar illegale aanbieders trekken. Wegens de weinige studies die er bestaan naar dit vraagstuk is deze studie gedaan.

Op welke manier is het onderzoek uitgevoerd?

Om een duidelijk beeld te hebben van de omvang van het onderzoek leggen we graag uit hoe er onderzoek is gedaan door de twee auteurs, maar eerst geven we je wat achtergrondinformatie over het Duitse vergunningensysteem. In september 2021 heeft Duitsland een nieuw staatsverdrag inzake kansspelen ingevoerd. Het Duitse staatsverdrag specificeert drie online kansspelvergunningen:

• Virtuele gokkasten: onder deze vergunning mogen uitsluitend gokkasten worden aangeboden.
• Tafel- en kaartspelen: onder deze vergunning kunnen tafelspellen zoals roulette, blackjack en baccarat worden aangeboden.
• Casinospelen: onder deze vergunning mogen live spellen worden aangeboden.

Casino’s met een van de bovenstaande soorten vergunningen zijn onderworpen aan een maandelijkse stortingslimiet van 1000 euro per speler. Hoe wordt dit dan bijgehouden? Elke vergunningshouder dient aangesloten te zijn bij een overheidsbank om ervoor te zorgen dat een enkele speler niet meer dan 1000 euro kan storten bij alle kansspelaanbieders die een vergunning hebben. Op het moment dat deze studie werd uitgevoerd was het overigens nog mogelijk om bij elk casino 1000 euro te storten.

Wat voor mensen doen er mee? Deze studie is gebaseerd op spelers die ten minste 30 dagen eerder dan deze studie geregistreerd waren bij een online casino. De totale groep bestond uit 1000 spelers. De gemiddelde leeftijd van deze spelers was 40 jaar waarvan 180 mensen vrouw zijn en 820 man. Deze groep heeft een enquête moeten invullen over hun mening en houding tegenover de stortingslimiet en de gevolgen van deze limiet. Onderwerpen die tijdens de enquête onder andere aan bod kwamen:

• houding tegenover de limieten,
• hun reactie wanneer ze de limiet hadden bereikt
• de reden waarom ze een limiet hebben gesteld.

Aan de hand van de antwoorden die de spelers hebben gegeven konden de auteurs verschillende data verzamelen. Naast de enquête hebben de auteurs ook inzicht gekregen in account gerelateerde gegevens van de spelers. Hier kan je denken aan gegevens als inzetten, winsten, geldstortingen en geldbedragen. Een speler kan natuurlijk wel zeggen dat hij de limiet nog niet heeft bereikt, maar zijn gegevens kunnen iets anders vertellen.

Belangrijkste conclusies

Online kansspelen zijn ontzettend relevant in Duitsland. Met de legalisering die in september vorig jaar is doorgevoerd is veel nog aftasten. De Duitsers hebben in ieder geval bepaald dat er voor spelers een maandelijkse stortlimiet geldt van 1000 euro per maand. Deze maatregel moet spelers beschermen tegen financiële schade door gokken. Buitensporig gedrag hopen ze te voorkomen. Er is alleen een probleem dat ook in het onderzoek naar voren komt. Spelers in Duitsland kunnen op het moment nog te makkelijk naar niet-Duitse kansspelaanbieders om daar de maximale stortingslimiet te omzeilen. Dit blijkt ook wel uit de cijfers binnen het onderzoek. 42% van de ondervraagden gaf aan dat zij na het behalen van de stortingslimiet bij een ander casino verder zijn gaan gokken. De stortingslimiet kan dus een negatief effect hebben op het kanaliseren van gokken naar de Duitse gereguleerde markt.

Uit het onderzoek blijkt overigens dat het merendeel van de ondervraagden voorstander is van een maximale stortingslimiet. Om precies te zijn was 62.4% positief over de stortingslimiet. Het is echter wel zo dat er extra onderzoek moet komen naar de effectiviteit van een dergelijke stortingslimiet. Het feit dat spelers die zeiden dat zij bleven gokken na het bereiken van de limiet en zelfs meer geld hadden gestort en ingezet in de 30 dagen voorafgaand aan het invullen van de enquête is een andere reden waarom verder onderzoek naar het effect van maximale stortingslimieten noodzakelijk is. Dit wordt verder benadrukt door de bevinding dat spelers die het niet eens waren met de maximum stortingslimiet meer geld hadden gestort in de 30 dagen voorafgaand aan het invullen van de enquête. De groep spelers die dit doen zijn de probleemspelers en de huidige regelgeving is vooral bedoeld om juist deze spelers te beschermen. Uit de enquête bleek bijvoorbeeld dat 36% vond dat een limiet op hen van toepassing zou zijn. Aan de ene kant kan je zeggen dat de stortingslimiet helpt, maar aan de andere kant moet de overheid ook nadenken over de mogelijk (onbedoelde) gevolgen van probleemgokkers die dan naar het illegale aanbod trekken.

Beperkingen binnen het onderzoek

Deze studie heeft een aantal beperkingen en die willen we graag benoemen. 

De grootste beperking in onze ogen is het feit dat het onderzoek is uitgevoerd onder spelers die bij een legale aanbieder hebben gespeeld. Spelers die enkel bij illegale aanbieders spelen (mogelijk om de speellimiet te ontlopen) zijn niet meegenomen. De uitkomsten uit het onderzoek zullen naar verwachting nog iets minder positief zijn, zouden deze spelers wel ook zijn onderzocht. Het is van belang om in kaart te brengen hoeveel spelers bij illegale aanbieders spelen.

Hoewel de studie subjectieve zelfrapportagegegevens combineerde met objectieve gegevens op basis van inzetten, stortingen, etc. hebben beide soorten gegevens methodologische tekortkomingen. Alle zelfrapportagegegevens staan namelijk open voor vertekeningen, bijvoorbeeld herinnering, sociale wenselijkheid en uit sommige bevindingen bleek dat wat spelers dachten gedaan te hebben met betrekking tot hun gokgedrag niet altijd overeenkwam met wat zij werkelijk hadden gedaan. Ook de methode die is gebruikt om de houding ten overstaan van de stortingslimieten te meten is waarschijnlijk eerder suggestief dan objectief. Dit komt bijvoorbeeld doordat een stelling “Ik sta positief tegenover de maximale stortingslimiet van 1000 euro” met "Helemaal mee oneens" tot "Helemaal mee eens" kan worden beantwoord. Een anders geformuleerde vraag zoals "Wat is uw houding ten aanzien van de depositolimiet?" beoordeeld op een zeven punts-Likertschaal van 1 (zeer negatief) tot 7 (zeer positief) zou wellicht andere resultaten hebben opgeleverd. De huidige auteurs hadden echter geen rol in het ontwerp of de uitvoering van de enquête en analyseerden alleen een dataset die was verstrekt door de gokexploitant.

Er moet ook worden opgemerkt dat de steekproefgrootte in het huidige onderzoek zeer bescheiden was in vergelijking met de meeste eerder gepubliceerde onderzoeken naar gedragstracering, hoewel voor onderzoeken de steekproefomvang vrij groot is. De steekproef was echter niet noodzakelijk representatief voor online gokkers, aangezien de exploitant slechts één type gokspel in zijn portefeuille heeft (namelijk online gokautomaten) en alle gokkers vermoedelijk Duits waren (en op zijn minst Duitstalig), zodat er ook culturele verschillen kunnen zijn als de studie zou worden herhaald met online gokkers uit andere landen. Er is ook een kleine mogelijkheid dat sommige van de gokaccounts door meer dan één persoon zijn gebruikt, hoewel het aantal gedeelde rekeningen waarschijnlijk klein is.

Interessant voor de Nederlandse markt?

Sinds de opening van de kansspelmarkt in Nederland wordt er ook veel gezegd over het verantwoord spelen beleid. Sommige vinden het te streng, anderen vinden het te soft. Nu denk je misschien “wat heeft Nederland met dit onderzoek naar de Duitse markt te maken?”, nou dit onderzoek kan wel degelijk interessant zijn voor de Nederlandse markt. Indien onderzoeken als deze positief uitpakken kan de Nederlandse markt misschien dezelfde eisen voor speellimieten gaan volgen.

Op 7 september jl. heeft René Jansen voorzitter van de Kansspelautoriteit (Ksa) een blog geschreven over de zorgplicht die de kansspelaanbieders hebben. De Ksa had opdracht gegeven tot onderzoek om meer inzicht te krijgen op de manier waarop andere Europese landen invulling aan de zorgplicht geven en hoe de wet- en regelgeving in elkaar steekt op het punt van spellimieten. De aanleiding hiervoor was de manier hoe kansspelaanbieders in Nederland met de zorgplicht omgaan.

Het onderzoek laat zien dat de Nederlandse wet- en regelgeving niet heel erg afwijkt van die in landen die een wettelijk vastgelegde onderzoeks- of zorgplicht ter bescherming van de speler hebben. Op één punt gaat een aantal landen verder in de bescherming van spelers dan de Ksa doet. Dat is op het gebied van speellimieten. De Nederlandse wetgever koos niet voor maximale (stortings-) limieten. In de wet staat nu dat een speler, voordat hij gaat spelen, zelf limieten in moet stellen. Dat moet hij zowel in geld als in tijd doen. De gedachte is dat een speler dan nog niet in de ban van het spel is en bewuste keuzes maakt. De wet zegt niets over de hoogte van de limiet, omdat de ene Nederlander meer geld heeft dan de andere, of liever zijn geld uitgeeft aan het een dan aan het andere.

Toch begint nu bij de Ksa de vraag te spelen of het huidige systeem wel voldoende bescherming en veiligheid biedt aan de spelers. Landen die wel een maximumlimieten hebben zijn Spanje, België, Noorwegen en dus Duitsland. René Jansen pleit ervoor dat Nederland ook de kant op gaat van strakkere begrenzing wat betreft stortingslimieten. Zo kan het gokgedrag en bijbehorende de uitgaven worden beperkt. Aanbieders hebben tot dusver volgens hem uit eigen beweging te weinig laten zien en daarmee aan de voorzichtige kant te zitten wat betreft de bescherming voor hun klanten.

Als het aan René Jansen ligt gaat Nederland Duitsland achterna en gaan we ook stortingslimieten invoeren en dit is helemaal geen slecht idee. Probleemgokkers zullen de stortingslimiet proberen te omzeilen door weer naar het illegale aanbod te trekken. Daarover zegt de Ksa dat een maximumlimiet nauw luistert, omdat ze dus willen voorkomen dat de illegale aanbieders gaan profiteren van de spelbelemmeringen. Om dezelfde reden zou het ook mogelijk moeten zijn dat spelers kunnen afwijken van de limiet als ze kunnen aantonen over voldoende middelen te beschikken. De invulling moet in ieder geval nader bepaald worden.

Nadat het reclamebeleid op de schop is gegaan, zijn spellimieten misschien wel de volgende uitdaging die de wetgever gaat aanpakken. Het is in ieder geval nooit een slecht idee om verantwoord spelen aan te moedigen. Het moet voor iedereen leuk kunnen blijven.

Vind hier het gehele onderzoek (PDF)

Onze visie op (maximale) speellimieten

Speellimieten bij kansspelen zijn een erg lastig onderwerp. Limieten zijn in ieder geval wenselijk, zodat probleemspelers niet in een vlaag van verstandsverbijstering en onder invloed hun hele maandsalaris of vermogen vergokken en daarmee in de schulden terecht kunnen komen. Maar in welke vorm moeten de speellimieten dan worden ingesteld en hoeveel vrijheid heeft de speler daarin?

Vele landen worstelen met dezelfde problematiek en de (wetenschappelijke) onderzoeken bieden geen duidelijk antwoord. Ook zijn er twee soorten speellimieten, de geldmimieten en de tijdslimieten. 

We zullen onze mening over de limieten hier uiteenzetten. Voorop staat in elk geval dat alle limieten voor alle legale aanbieders moeten gelden. Het kan niet zo zijn dat wanneer je de limiet hebt bereikt bij 1 aanbieder, je dan verder kunt gaan bij de volgende legale aanbieder. Er is altijd het risico dat de speler dan verder zal gaan naar een illegale aanbieder. Belangrijk is daarom om de speler zelf te laten beslissen over de in te stellen limieten. De aanbieder moet geen opties vooraf ingevuld tonen, maar wel voldoende achtergrondinformatie geven over waarom limieten noodzakelijk zijn. Als de speler zelf heeft nagedacht en onderdeel was van de beslissing, dan zal hij zich er eerder aan houden, zo blijkt uit onderzoeken.

Laten we beginnen met de tijdslimieten, daarin kunnen we gelukkig best duidelijk zijn, 8u per dag maximaal, tenzij de speler zelf aangeeft nog minder te willen spelen, lijkt ons een prima limiet. Het gaat dan in onze ogen wel om daadwerkelijk spelen, dus niet ingelogd zijn zonder iets te doen. Bij poker kan je bijvoorbeeld lang in de lobby zitten op zoek naar een goede tafel. Bij sportsbetting kan je (de score van) een wedstrijd aan het kijken zijn. Deze 'idle' time zou niet moeten worden meegenomen bij de 8 uur tijdslimiet. 

Dan de geldlimieten. Overstijgende limieten, die de speler zef moet invullen dus. Maar tot welke hoogte? Wat voor de een een maandsalaris is, kan voor een andere speler een habbekrats zijn. Maatwerk is echter lastig door te voeren, ook al door de huidige privacywetgeving. Bovendien zullen (juist de) probleemspelers er veel aan doen om limeten te ontwijken. Zij vullen een zeer hoog bedrag in, zodat de limiet voor hen in feite geen nut meer heeft. Een manier kan zijn om de geldlimiet op basis van een aantal vragen vast te stellen. Denk aan vragen zoals; hoeveel uur in de week werkt u? Wat is uw beroep? Hoe groot is het percentage dat u aan recreatie en plezier uitgeeft? Daarnaast moet worden gekeken of de betreffende persoon schulden heeft (net zoals wanneer iemand een bankrekening opent of telefoonabonnement afsluit). Op basis hiervan kan de limiet dan een bedrag van bv 500 / 1000 / 2500 per maand zijn. Is de speler het hier niet mee eens, dan kan de speler een revisie aanvragen en moet daarvoor bewijzen aanleveren dat zij een hogere limiet financieel aan kunnen.